Bij bouwhistorisch onderzoek worden de oorspronkelijke opzet van het gebouw of ander object en alle latere veranderingen in kaart gebracht. Naast het onderzoek ter plaatse worden daarbij ook andere historische bronnen, zoals bouwtekeningen, foto’s en kadastrale gegevens geraadpleegd om een zo compleet mogelijk beeld van het object te krijgen.
Dit heeft soms een documentaire functie, maar vormt meestal de basis voor een waardestelling. Daarin worden monumentale kwaliteiten inzichtelijk gemaakt, maar wordt ook aangegeven welke onderdelen van minder of geen belang zijn. Zo wordt duidelijk waar veranderingen mogelijk zijn.
Voor de gemeente is een goed bouwhistorisch onderzoek met waardestelling een belangrijk instrument om ingediende plannen te kunnen beoordelen. Het onderzoek moet daarvoor uiteraard betrouwbaar en onafhankelijk zijn.
De bouwhistorici van het Monumenten Advies Bureau werken altijd volgens de Uitvoeringsrichtlijnen bouwhistorisch onderzoek met waardestelling (URL2007), zodat de onderzoeken voldoen aan hieraan te stellen eisen.
Bouwhistorisch onderzoek is nauw verwant aan archeologisch onderzoek en kan dan ook wel worden gezien als ‘gebouwarcheologie’. Soms raken de verschillende disciplines elkaar bij een onderzoek. In dat geval kunnen de bouwhistorici van het Monumenten Advies Bureau de archeologen begeleiden bij het documenteren en duiden van bouwkundige structuren en elementen. Zo kunnen de verschillende disciplines elkaar versterken.
Een gedegen bouwhistorisch onderzoek aan het begin van een herbestemming of herontwikkelingstraject kan een bijzonder waardevol hulpmiddel zijn.
Aanvullend op een bouwhistorisch onderzoek kunnen wij ook een transformatiekader opstellen. Daarin wordt, op basis van de waardestelling, aangegeven welke mogelijkheden een gebouw, complex of gebied vanuit aanwezige cultuurhistorische waarden biedt. Zo kunnen functies, verduurzamingsmaatregelen of een nieuwe bestemming worden gekozen die ‘passend’ zijn voor het betrokken object of complex.
In 2024 werd de uitvoeringsrichtlijn Bouwhistorisch onderzoek met waardestelling URL 2007 van kracht. Deze vernieuwde richtlijn onderscheidt verschillende typen onderzoek en geeft weer aan welke minimale eisen een bouwhistorisch onderzoek moet voldoen. De bouwhistorici van het Monumenten Advies Bureau werken altijd volgens de nieuwe uitvoeringsrichtlijnen, zodat het uitgevoerde onderzoek voldoet aan de hieraan te stellen eisen.
Meerdere bouwhistorici van het Monumenten Advies Bureau zijn gecertificeerd bij de Bond van Nederlandse Bouwhistorici. Een onderzoek zal dan ook altijd door- of onder begeleiding van een gecertificeerd bouwhistoricus worden uitgevoerd.
